W poprzednim wpisie opowiadaliśmy o grupach dziedziczenia na podstawie ustawy. Tym razem opowiemy o innym sposocie dziedziczenia, a mianowicie o dziedziczeniu testamentowym.
Co to jest dziedziczenie testamentowe?
Otóż dziedziczenie testamentowe jest drugim, obok ustawowegosposobem zadysponowania swoim majątkiem na wypadek śmierci. Do powołania do dziedziczenia testamentowego dochodzi poprzez sporządzenie testamentu.
Na spadkodawcy sporządzającym testament oraz innych osobach nie spoczywają żadne obowiązki ani prawa. Testament wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Osoba sporządzająca testament może odwołać testament w każdej chwili w całości lub w części. Nie można sporządzić lub odwoływać testamentu przez przedstawiciela, ponieważ obowiązuje ustawowy zakaz.
Jak sporządza się testament?
Aby sporządzić testament, testator musi posiadać zdolność i wolę testowania.
Kategorie osób posiadających zdolność testowania
Ustawodawca w art. 944 kodeksu cywilnego ściśle określa, kto może sporządzić (a także odwołać) testament. I tak do koniecznych warunków należy:
1. Bycie osobą fizyczną – wymóg ten wynika z natury prawa spadkowego, testamentu nie może sporządzić osoba prawna.
2. Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych – warunek ten spełniają osoby, które ukończyły 18 lat oraz kobiety, które ukończyły 16 lat i zawarły małżeństwo (na zawarcie takiego małżeństwa potrzebna zgoda sądu). Pełnej zdolności do czynności prawnych nie mają ubezwłasnowolnieni całkowicie i częściowo.
Aby doszło do dziedziczenia testamentowego niezbędne jest wyrażenie woli testowania.
Jest to wola i świadomość dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci (mortis causa). Przede wszystkim wymogiem sporządzenia testamentu jest świadomość spadkodawcy, że decyduje o swoim majątku na wypadek śmierci z zamiarem wywołania skutków prawnych.
Wola sporządzenia testamentu powinna być powzięta oraz wyrażona w sposób niewadliwy.
Wadliwość owej woli powoduje nieważność testamentu. Będzie on nieważny gdy testator sporządzi testament:
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli np. choroba psychiczna, niedorozwoju umysłowy albo przemijającego zaburzenia czynności psychicznych gdy stan ten występował w chwili sporządzenia testamentu;
- pod wpływem błędu, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, to nie sporządziłby testamentu w ogóle lub testamentu o tej treści.
- pod wpływem groźby– dotyczy to każdej groźby, która ma na celu skłonienie spadkodawcy do sporządzenia testamentu o określonej treści.
Testament to jednostronne oświadczenie woli, niemniej jednak można sporządzić tzw. Testament wspólny
W myśl art. 942 k.c. testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Oznacza to, zwłaszcza, że małżonkowie nie mogą sporządzać wspólnego testamentu.
Jak sporządzić testament? WIemy już, że testament stanowi wyrażenie woli w zakresie rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. Wola ta wyrażona może być w różny sposób. Dlatego istnieje wiele rodzajów testamentów.
Najprostszy podział zakłada podział na testamenty zwykłe i testamenty szczególne:
1. testamenty zwykłe:
a) holograficzny (własnoręczny)
b) notarialny
c) allograficzny (urzędowy)
2. testamenty szczególne:
a) testament ustny
b) testament podróżny
c) testament wojskowy
Testament holograficzny (własnoręczny)
Testament holograficzny (własnoręczny) to testament sporządzany w całości pismem ręcznym, opatrzony datą i podpisany.Pamietać należy, iż brak tych przesłanek na ogół powoduje nieważność testamentu. Testamentu holograficznego nie sporządzamy ani na komputerze, ani na maszynie do pisania. Musi zostać sporządzany własnoręcznie w całości! Powyższe trzy przesłanki doznają jednak ograniczenia w zakresie daty. Otóżart. 949 § 2 k.c. dopuszcza wyjątek od tej zasady.
Zgodnie z nim brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu, jeśli nie zachodzą wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do jego treści lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Testament notarialny
Testament notarialny jest sporządzany przez notariusza w obecności spadkodawcy, odczytany osobom biorącym udział w jego spisaniu i podpisany przez spadkodawcę w obecności notariusza.
Obecnie testamenty notarialne są wpisywane do Notarialnego Rejestru Testamentów. Przedmiotem wpisu w Rejestrze Testamentów może być także testament holograficzny (własnoręczny) – jeżeli zostanie on przekazany notariuszowi na przechowanie. Taki testament znacznie trudniej będzie podważyć po śmierci spadkodawcy. Na notariuszu bowiem spoczywa obowiązek sprawdzenia czy Testator nie działa pod wpływem groźby, czy też w stanie wyłączającym świadome bądź swobodne powzięcie woli.
Testament allograficzny(urzędowy)
Testament allograficzny (urzędowy) to testament oświadczony ustnie w obecności dwóch świadków wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
Wola spadkodawcy powinna być spisana do protokołu z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół powinien być odczytany spadkodawcy w obecności dwóch świadków i podpisany przez spadkodawcę, osobę urzędową i świadków.
Wśród testamentów szczególnych natomiast wyróżniamy:
Testament ustny
Jest to testament sporządzany – jak wskazuje nazwa ustnie w obecności 3 świadków, jeśli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy,albo jeśli zachowanie zwykłej formy testamentu zwykłego jest niemożliwe lub bardzo utrudnione wskutek szczególnych okoliczności.
Treść takiego testamentu może być stwierdzona pisemnie przez jednego ze świadków albo osobę trzecią przed upływem roku od jego złożenia. Należy też podać miejsce i datę oświadczenia i sporządzenia pisma. Pismo to ma być podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo wszystkich świadków.
Jeślinie stwierdzono w ten sposób treści testamentu, to można to zrobić w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. W przypadku przeszkód w przesłuchaniu jednego ze świadków, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Testament podróżny
Testament podróżny można sporządzić podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed dowódcą statku lub jego zastępcą w obecności 2 świadków. Dowódca lub zastępca musi spisać wolę spadkodawcy i podać datę oraz miejsce jej spisania.
Pismo to ma być odczytane spadkodawcy w obecności świadków i podpisane przez spadkodawcę, świadków oraz dowódcę statku lub jego zastępcę. Jeśli spadkodawca nie może podpisać pisma, to należy podać tego przyczynę. Dodatkową możliwością jest sporządzenie testamentu ustnego, jeśli zachowanie tej formy nie jest możliwe.
Testament wojskowy
Forma testamentu szczególnego przewidziana przez art. 954 kc i przeznaczona dla żołnierzy oraz osób powiązanych z Siłami Zbrojnymi. Sporządzanie testamentu w tej formie reguluje rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 roku wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
Sporządziłem testament, ale chcę zmienić jego treść… czy można odwołać testament?
Tak. Testament można odwołać na trzy sposoby. Po pierwsze sporządzającnowy testament zarówno w takiej samej formie, w której został sporządzony wcześniejszy, jak i w innej, ale prawem wymaganej. Jeśli natomiast spadkodawca sporządził nowy testament i nie zaznaczył w nim, że odwołuje poprzedni, to odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie da się pogodzić z treścią nowego testamentu. Nadto gdy testament znajduje się w posiadaniu spadkodawcy, może on dokonać jego fizycznego zniszczenia – porwać, spalić. Jest to jednoznaczne z jego odwołaniem. Testament można zmienić także sporządzając po prostu nowy, dokonując takich zmian w testamencie, z których wynika wola odwołania jego postanowień. Można go odwołać po prostu i wówczas następuje dziedziczenie ustawowe, albo też dokonać innych, sprzecznych w poprzednimi rozporządzeń majątkiem.
c.d.n...
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz